(1924-2015)

Odeszła Profesor Klementyna Żurowska

W dniu 8 maja 2015 roku zmarła Profesor Klementyna Żurowska, historyk sztuki, badaczka architektury wczesnopiastowskiej. Przez wiele lat związana z badaniami zespołów architektonicznych Ostrowa Lednickiego oraz Giecza. Autorka fundamentalnej pracy o zespole pałacowym lednickiej wyspy. Była znakomitą znawczynią europejskiej architektury romańskiej i preromańskiej, wspaniałą nauczycielką, wychowawczynią kilku pokoleń historyków sztuki. Była nie tylko Panią Profesor, nauczycielką, kierownikiem badań, ale Starszą Koleżanką, cudowną partnerką podczas badań, organizatorem życia badawczego w trudnych czasach …

Klementyna Żurowska urodziła się 24 maja 1924 r., w miejscowości Perespa, w ówczesnym województwie lwowskim. Jej rodzicami byli Karolina z Kraińskich i Roman Żurowscy, właściciele majątku i fabryki włókienniczej oraz samodziałów wełnianych w Leszczkowie niedaleko Lwowa. Ojciec był inżynierem architektem, kolekcjonerem sztychów i starodruków. Klementyna była najmłodsza spośród pięciorga rodzeństwa.  Do wybuchu wojny uczęszczała do gimnazjum w Jarosławiu, a po wybuchu wojny rodzina Żurowskich przeniosła się do Warszawy, gdzie Klementyna kontynuowała naukę na tajnych kompletach. W grudniu 1942 r. na skutek denuncjacji złożonej przez konfidenta Gestapo, została aresztowana wraz z całą rodziną. Trzy tygodnie spędziła w areszcie na Pawiaku, a następnie została wywieziona do obozów koncentracyjnych – najpierw do Majdanka a następnie do Ravensbrück. W obozie w Ravensbrück Klementyna poznała profesor Karolinę Lanckorońską, która nie tylko prowadziła wykłady dla współwięźniarek, ale też była opiekunką i matką dla wielu z nich.

Po uwolnieniu z obozu Klementyna wróciła do kraju. W czerwcu 1946 r. zdała maturę w żeńskim liceum sióstr Niepokalanek w Szymanowie, a jesienią tegoż roku rozpoczęła studia z historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracę magisterską, pisaną pod kierunkiem prof. Vojsława Molé, obroniła w roku 1952, uzyskując stopień magistra filozofii. Od jesieni 1952 r. podjęła pracę w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. Od roku 1957 brała udział w licznych wyjazdach na stypendia naukowe do Francji (1958-1960 – Centre d’Études Supérieures de Civilisation Médiévale w Poitiers), a następnie do Szwajcarii, Niemiec i Włoch (Fundacja Lanckorońskich). Po powrocie do Krakowa w roku 1960 rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent w Katedrze Historii Sztuki Średniowiecznej. W latach 1960-1965 brała udział w pracach badawczych prowadzonych w opactwie tynieckim, a w roku 1964 uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy poświęconej czteroapsydowej rotundzie na Wawelu. W roku 1966 Klementyna Żurowska odbyła roczne stypendium w Szwajcarii oraz wyjazdy naukowe do Niemiec, Belgii i Francji. Owocem tych podróży była rozprawa habilitacyjna poświęcona odkryciom w Tyńcu. Kolokwium habilitacyjne odbyło się w roku 1971. W latach 1974-1978 pełniła funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Historii Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tytuł profesorski nadano Jej dopiero (!) w roku 1990 z powodu fatalnej opinii wystawianej przez Komitet Krakowski PZPR, skutkujący blokadą nadania tytułu. Od 1994 roku Profesor Żurowska była członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1987-1991 kierowała zespołem badającym relikty budowli na Ostrowie Lednickim, a w latach 1992-1994 pracami weryfikacyjnymi związanymi z reliktami palatium w Gieczu.

Za swą działalność naukową i dydaktyczną Profesor Żurowska była kilkakrotnie honorowana nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także Złotym Krzyżem Zasługi w roku 1981, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w roku 1990, Medalem Komisji Edukacji Narodowej w roku 1992 oraz odznaczona papieskim medalem Pro Ecclesia et Pontifice w roku 1994. W roku 1994 została także powołana na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. W 2013 roku Pani Profesor została uhonorowana Nagrodą Lednickiego Orła Piastowskiego.

W okresie pracy na uczelni była cenionym pedagogiem i wykładowcą, kierującym się w swych działaniach silnym poczuciem etyki. Zawsze gotowa do bezinteresownej pomocy cieszy się do dziś wielkim szacunkiem swoich uczniów i wdzięczną pamięcią wszystkich współpracowników. Bezsprzecznie Jej wiedza poparta entuzjazmem i oddaniem nauce oraz badaniom sprzyjała nawiązywaniu kontaktów i budowaniu autorytetu.

Historii sztuki i początkom architektury kamiennej na naszych ziemiach Pani Profesor poświęciła całe swoje życie.

CZEŚĆ JEJ PAMIĘCI !!!

(opracował – JW)