Profesor dr hab. Jerzy Strzelczyk urodził się w 1941 roku w Poznaniu. Jest absolwentem Wydziału Historycznego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Doktorat uzyskał w 1968 roku (promotor profesor Gerard Labuda), a habilitację w 1975 roku (na podstawie rozprawy Słowianie i Germanie w Niemczech środkowych we wczesnym średniowieczu). Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1984 roku, a profesora zwyczajnego w roku 1990. Mimo przejścia na emeryturę Profesor nadal kieruje Zakładem Historii Średniowiecznej UAM w Instytucie Historii. Od 1975 do 1996 roku był kolejno prodziekanem Wydziału Historycznego UAM, wicedyrektorem Instytutu Historii UAM, prorektorem UAM i dyrektorem Instytutu Historii UAM. Od roku 1995 jest członkiem korespondentem, a od 2007 roku członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. Przez kilka kadencji zasiadał w Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, pracował także w Komitecie Badań Naukowych, a ostatnio został członkiem Rady Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Laureat jest dwukrotnym stypendystą Fundacji von Humboldta. Odbył liczne staże badawcze i studia za granicą m.in. w Niemczech, Francji, Włoszech, Irlandii, Czechach, Austrii i na Węgrzech.
Zainteresowania naukowe Profesora Jerzego Strzelczyka są rozległe i od początku kariery koncentrują się na średniowieczu europejskim, dziejach Słowiańszczyzny oraz Polski. Profesor jest autorem ponad 25 książek naukowych lub popularno-naukowych, a wśród nich znalazły się tak ważne publikacje jak Odkrywanie Europy (1970, II wyd. 2000), Goci — rzeczywistość i legenda (1984), Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy (1987, II wyd. 2008), Wandalowie i ich afrykańskie państwo (1992, II wyd. 2005), Apostołowie Europy (1997), Średniowieczny obraz świata (2004), Zapomniane narody Europy (2006). Jest też autorem ponad tysiąca innych prac naukowych i niezliczonych recenzji.
W 1976 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, dziewięć lat później — Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w roku 1989 — Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Jest również wielokrotnym laureatem Nagrody Ministra za osiągnięcia naukowe, a książka Zapomniane narody Europy otrzymał Nagrodę im. Długosza w 2007 roku Książka Pióro w wątłych dłoniach. O twórczości kobiet w dawnych wiekach. Początki (od Safony do Hroswity) wyróżniona została Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (tzw. Polski Nobel). W publikacji tej prezentowany jest szereg sylwetek kobiet, ich działalność i osiągnięcia w okresie od antyku po wiek X, a działających w różnych regionach Europy. Dzięki autorowi odkrywamy obecność i rolę kobiet-intelektualistek we wczesnych okresach dziejów literatury. Publikacja Pióro w wątłych dłoniach jest podsumowaniem długoletnich badań Laureata. Obejmuje tematykę niemal całkowicie omijaną w dotychczasowej historiografii, a na gruncie polskiej nauki jest zupełną nowością. Praca ta mieści się w nurcie gender studies i wpisuje się w światowy nurt badawczy.
Profesor Jerzy Strzelczyk w swych naukowych dociekaniach zawsze szczególnie traktował Słowiańszczyznę, zwłaszcza tę stykającą się bezpośrednio na zachodzie z żywiołem germańskim (Połabie), której poświęcił obszerną rozprawę opublikowaną w 1975 roku (Słowianie i Germanie w Niemczech Środkowych we wczesnym średniowieczu) oraz prace zbiorowe i liczne artykuły i hasła na łamach Słownika starożytności słowiańskich i Lexikon des Mittelalters. Wiele uwagi i badawczego trudu poświęcił też dziejom ojczystym, a zwłaszcza dynastii piastowskiej w czasach formowania się i rozwoju państwowości polskiej, nie stroniąc od popularyzacji własnych osiągnięć naukowych. Szczególną rolę w owej popularyzacji odegrała książka Od Prasłowian do Polaków, opublikowana w znanej i poczytnej serii Krajowej Agencji Wydawniczej „Dzieje narodu i państwa polskiego (t. I-1, 1987). W tym nurcie zainteresowań Jerzego Strzelczyka warto zwrócić uwagę na pierwsze od czasów Stanisława Zakrzewskiego biografie dwóch najstarszych historycznych Piastów — Mieszka I (1992) i Bolesława Chrobrego (1999), a także na biografię cesarza Ottona III (2000). Pełnię popularyzacji najstarszych dziejów Polski odnajdziemy w książce wydanej wspólnie z Zofią Kurnatowską i Gerardem Labudą (także dwoje Laureatów Nagrody Orła) pt. Monarchia pierwszych Piastów (1994). Ważne są też dociekania Jerzego Strzelczyka nad zjazdem gnieźnieńskim (książka opublikowana w 2000 roku) czy świętym Wojciechem.
Dorobek naukowy Profesora Jerzego Strzelczyka uzupełniają w nurcie „piastowskim” liczne artykuły, hasła słownikowe i encyklopedyczne, prace redakcyjne (np. o dziejach archidiecezji gnieźnieńskiej czy Słowiańszczyźnie połabskiej lub stosunkach polsko-niemieckich), a także referaty na konferencjach naukowych i popularyzujących wiedzę o naszej najdawniejszej przeszłości. Osobno trzeba potraktować spotkania autorskie, a zwłaszcza konsultacje i uczestnictwo w radach naukowych muzeów (np. Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie).
Postać Profesora Jerzego Strzelczyka i jego ogromny dorobek naukowy poświęcony dziejom Polski piastowskiej i jej wielkopolskiej kolebce w szczególności legły u podstaw przyznania mu Nagrody Lednickiego Orła Piastowskiego. W naukowych dociekaniach Laureata pierwsza piastowska monarchia, jej najstarsi przedstawiciele i wielkopolskie centrum stają się cząstką dziejów powszechnych. Owo wprzęgnięcie ojczystych i lokalnych dziejów w szerszy europejski kontekst historyczny oraz niestrudzona popularyzacja wiedzy o naszej najdawniejszej przeszłości są wielką i trwałą zasługą Profesora Jerzego Strzelczyka.
Tagi: 2011