Giecz

Jeden z najważniejszych piastowskich ośrodków centralnych, umieszczony przez Galla Anonima (obok Gniezna, Poznania i Włocławka) na liście wielkich grodów Bolesława Chrobrego. Na tle innych warowni pobudowanych przez Piastów na obszarze, gdzie wykrystalizowało się i skąd rozprzestrzeniało się ich władztwo, Giecz wyróżnia wyjątkowo wczesna metryka. Jego początki wiążą się z niewielkim gródkiem wzniesionym w latach 60. IX wieku, jeszcze w okresie przedpaństwowym.

Giecki gród, którego wyjątkowe znaczenie dla członków dynastii przypada na okres wczesnopiastowski (do najazdu księcia czeskiego Brzetysława w 1039 roku), funkcjonował przez cały kilkusetletni czas panowania Piastów. Zachowane do tej pory pozostałości drewniano-ziemnych umocnień doskonale ukazują rozmach piastowskich inwestycji. W ich obrębie znajdują się eksponowane in situ kamienne relikty jednych z najwcześniejszych budowli monumentalnych na ziemiach polskich.

Są to znajdujące się w południowej części grodziska fundamenty zaplanowanego na wielką skalę pałacu książęcego ze sprzężoną z nim kaplicą w kształcie rotundy, którego budowę przerwano w niewyjaśnionych okolicznościach. Natomiast kamienny mur widoczny w północnej partii majdanu jest pozostałością obiektu zrealizowanego w początkach XI wieku. Był to kościół, którego architektura nie znajduje swoich odpowiedników na ziemiach polskich. Jednym z rewelacyjnych obiektów związanych z kościołem jest unikatowa krypta relikwiarzowa nawiązująca do krypt okresu karolińskiego.

Giecz skrywa jeszcze wiele tajemnic, których wyjaśnieniu służą prace archeologiczne podejmowane zarówno na grodzisku, jak i w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

Zbiory

O znaczeniu Giecza w okresie piastowskim, w tym o wysokiej pozycji społecznej jego mieszkańców, świadczą również gieckie zbiory, których liczną grupę stanowią importy z odległych terenów, a wśród nich przedmioty unikatowe. Wskazać można tu m.in. na brązowy rylec do pisania na powoskowanych tabliczkach (tzw. stilus), zoomorficzną rękojeść bicza z poroża czy też złocone okucie z tamgą Rurykowiczów. Niezwykle bogata jest kolekcja ozdób i elementów odzieży, nierzadko odznaczających się wysokim kunsztem artystycznym i wykonanych z metali i kamieni szlachetnych. Bardzo ważną częścią gieckich zbiorów są militaria, a wśród nich słynny szyszak paradny (jeden z czterech znalezionych na terenie domeny piastowskiej) oraz X-wieczny miecz z nierozszyfrowaną do dziś inskrypcją. Potwierdzenie wyjątkowego gospodarczego znaczenia piastowskiego Giecza znajdujemy w niespotykanie licznej kolekcji wag składanych oraz odważników. Świadczą o nim również liczne znaleziska monet, a wśród nich denar Bolesława Chrobrego Princes Polonie.

Wystawy stałe

Wystawy czasowe