piątek 19 lipiec 2019

145 rocznica badań interdyscyplinarnych na Ostrowie Lednickim

W 2019 r. przypada 145 rocznica badań jakie na Ostrowie Lednickim przeprowadzili związani z Polską Akademią Umiejętności w Krakowie historyk sztuki Marian Sokołowski oraz artysta-malarz Władysław Łuszczkiewicz. Przedstawiciele małopolskiego środowiska starożytników dotarli na lednicką wyspę zaproszeni do współpracy przy badaniach jej architektonicznych reliktów przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Chociaż delegaci PAU swą bezpośrednią działalność na lednickiej wyspie ograniczyli do zaledwie trzydniowego pobytu (w dniach 3, 4 i 19. sierpnia 1874 r.) to rezultaty ich autorskich badań (wraz z wynikami prac jakie prowadzili przy lednickiej architekturze ściśle według ich wskazówek Kazimierz Brodnicki z Dziećmiarek oraz Albin hrabia Węsierski z Zakrzewa) przyniosły publikację erudycyjnej monografii Ruiny na Ostrowie Jeziora Lednicy opublikowanej w 1876 r. Owe studium pióra Sokołowskiego z przepięknymi materiałami ilustracyjnymi Łuszczkiewicza stanowi do dzisiaj przykład niezwykle nowatorskiej na tle swoich czasów publikacji naukowej.

               Praca ta była ciosem dla słowianofilskich koncepcji i postaw romantycznego okresu badań kamiennej architektury. Wyznaczała nowy kierunek refleksji nad najstarszym monumentalnym budownictwem Polski – jego genezą, pochodzeniem, chronologią oraz funkcją. Korespondowała ściśle z zastosowaną przy rozpoznaniu tej budowli naukową metodyką badań dawnej architektury, której istotą było dotarcie do  wszystkich węzłowych, w przekonaniu Sokołowskiego, punktów lednickich reliktów (połączenia murów, fundamentów, etc.). Opisowi źródłowemu stanu budowli towarzyszyła również  krytyka wcześniejszych ujęć historii naszych ziem. Praca ta pozostała na bardzo długo niedościgłym wzorem nowatorskiego opracowania zrodzonego na gruncie pozytywistycznego modernizmu.

 

Tekst: J. Górecki 

 

                                                               

 

                         

Archiwum