Przy współpracy z Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu 5 marca 2020 roku na terenie naszego Muzeum zakładano skrzynki lęgowe dla gatunków objętych w Polsce ścisłą ochroną gatunkową: gągoła (Bucephala clangula) i nurogęsi (Mergus merganser). Są to nielicznie i bardzo nielicznie gniazdujące w Wielkopolsce gatunki kaczek. Zamieszkują wody słodkie, rzeki, starorzecza i jeziora w strefie lasów liściastych, dlatego ich liczebność jest ograniczona dostępnością miejsc lęgowych – głównie starych, dziuplastych drzew.

Poza ochroną starych, dziuplastych drzewostanów rosnących w strefie brzegowej cieków i jezior wskazane jest również prowadzenie ochrony czynnej, która polega na tworzeniu zastępczych miejsc lęgowych – odpowiednio umieszczonych i zabezpieczonych przed drapieżnikami (norką amerykańską, kuną, szopem praczem) skrzynek lęgowych. Takie działania należy prowadzić w okolicy, gdzie brakuje naturalnych miejsc gniazdowania tych gatunków. W ramach czynnej ochrony przyrody w trzech parkach krajobrazowych: Lednickim, Promno i Sierakowskim, zawieszono 21 skrzynek lęgowych dla gągoła i nurogęsi. Na olszach (Alnus Mill.) rosnących na wyspie Ptasiej, umieszczono sześć skrzynek lęgowych, które zawieszano na wysokości od sześciu do ośmiu metrów. Nieopodal w Imiołkach również na olszach w strefie przybrzeżnej jeziora (w pobliżu Bramy Trzeciego Tysiąclecia) zawieszono pięć skrzynek lęgowych. Są to skrzynki sosnowe, o średnicy otworu wlotowego 15 cm, czyli bardzo duże, montowane na drzewach za pomocą gwoździ.

Skrzynki lęgowe zawieszamy w celu powiększania populacji danego gatunku, licząc w przyszłości na ciekawe obserwacje np. toków kaczek. Szczyt toków nurogęsi następuje po przybyciu na lęgowiska, w końcu lutego i w marcu. Samce pływają tam i z powrotem, wyciągając przy tym dziób i głowę do góry; z nastroszonymi piórami odzywają się blaszanym „kerr kerr”, a samica odpowiada ochrypłym „karr”. Toki gągoła rozpoczynają się na przedwiośniu. Kaczor zatacza koła wokół samicy z głową i ogonem wyciągniętymi nad wodą, po czym bardzo energicznie wyrzuca głowę na plecy, wydając chrypliwe dźwięki. Równocześnie kiwa głową w tył i w przód, pusząc pióra i przebierając gwałtownie nogami rozpryskuje fontanny wody. Za współpracę dziękujemy Zespołowi Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu.

tekst Katarzyna Renn

fot. Michał Białek, Jacek Wieczorek