Prowadzone od kilkudziesięciu lat eksploracje wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego, koncentrowały się przede wszystkim na badaniach gieckiego grodziska – ustaleniu jego genezy i rozwoju przestrzennego oraz reliktów architektury, będących do dziś widocznym znakiem jego znaczenia i bogatej przeszłości. Uwaga badaczy skupiała się na badaniach fundamentów niezrealizowanego palatium, kościoła grodowego św. Jana Chrzciciela oraz kościoła Wniebowzięcia NMP, funkcjonującego na sąsiadującej z grodem osadzie. W ostatnich latach główne kierunki prac badawczych koncentrują się ponownie na badaniach grodowego kościoła z kryptą relikwiarzową, a także bezpośrednio z nim sąsiadujących pozostałości innych budowli. Giecki zespół osadniczy, był jednym  z najważniejszych – już od tzw. okresu plemiennego - ośrodków monarchii piastowskiej.

Stanowisko Giecz 4, stanowi niezwykle ważny punkt na mapie gieckiego zespołu osadniczego, jest bowiem pozostałością jednego z czterech cmentarzy, na których we wczesnym średniowieczu grzebano zmarłych, zgodnie z wprowadzonymi nowymi, chrześcijańskimi normami.

Dzięki projektowi pt. Giecz, stan 4. Opracowanie i publikacja materiałów archeologicznych z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska, dofinansowanego w ramach Programu Ochrona zabytków archeologicznych ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury możliwe było opracowanie materiałów archeologicznych pochodzących z badań wykopaliskowych prowadzonych na tym cmentarzysku. Operatorem tego programu jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. 

W ramach projektu przeprowadzone zostały badania i analizy cmentarzyska, grobów oraz przedmiotów (wykonanych z różnych surowców), złożonych ze zmarłymi. Określone cechy rozmaitych zjawisk kulturowych, czytelnych na obszarze cmentarzyska i w grobach były punktem odniesienia dla oceny podobieństw i różnic zaobserwowanych na innych cmentarzyskach na ziemiach polskich z tego okresu. Umożliwiły podjęcie próby interpretacji społecznej populacji mieszkańców gieckiego zespołu osadniczego.

Datowanie próbek pobranych z kości ludzkich za pomocą metody 14C AMS wraz z analiza bayesowską zestawu dat 14C, pozwoliło na datowanie cmentarza i grobów. Uzyskane daty wskazują, że cmentarz użytkowany był już w drugiej połowie wieku X wieku, a zdecydowana większość grobów datowana jest po roku 1050. Umożliwiły także analizę odstępów czasu pomiędzy grobami o określonych relacjach stratygraficznych.

Kończąca grant publikacja pt. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Gieczu (stanowisko 4), wydana w ramach Biblioteki Studiów Lednickich FONTES zawiera prezentację wyników zrealizowanych w projekcie badań.

Pierwsze rozdziały (1-4) autorstwa mgr Elżbiety Indyckiej zawierają omówienie cmentarzyska w kontekście zespołu osadniczego i znajdujących się w jego obrębie miejsc, gdzie we wczesnym średniowieczu grzebano zmarłych oraz analizę archeologicznych materiałów źródłowych, które pozyskano z tego cmentarzyska, w tym artefaktów pochodzących z grobów. Rozdział 5 zawiera podsumowanie analizy archeologicznej badanego cmentarzyska na tle innych cmentarzysk tego typu w Polsce wraz z odniesieniem wyników analiz do źródeł kościelnych, szczególnie tych, które zawierają informacje na temat norm chrześcijańskiego obrzędu pogrzebowego. W rozdziale 6 podjęto próbę interpretacji społecznej populacji gieczan od około 2. połowy X do XIII wieku.

Autorem rozdziału 7, który jest poświęcony chronologii cmentarzyska i grobów – badaniom 14C AMS wybranych szczątków kostnych wraz z ich statystyką bayesowską jest prof. dr hab. inż. Tomasz Goslar (Poznańskie Laboratorium Radiowęglowe). Interpretację archeologiczną analizy bayesowskiej przedstawił następnie Arkadiusz Marciniak (rozdz. 8). Całość kończy syntetyczne podsumowanie badań autorstwa Elżbiety Indyckiej.

Prace prezentowane w publikacji stanowią ważny etap poznania wczesnośredniowiecznej populacji centralnej części domeny państwa pierwszych Piastów. Wpisują się one w badania nad szeroką problematyką zwyczajów pogrzebowych oraz obrazu kulturowego ziem polskich we wczesnym średniowieczu.

Elżbieta Indycka

...więcej TUTAJ